مدیریت و ارزیابی ریسک

این ارزیابی  بر اساس  Failure mode and effects analysis (FMEA)  است  در واقع FMEA ابزار ارزیابی خطربرای شناسایی سیستماتیک حالات خطا در فرایند و یا سیستم می باشد.

• حالات خطا (Failure Mode): شکست، خطر بالقوه در فرایند یا سیستم
• اثرات (Effects): تاثیراتی است که روی داد حالات خطا به دنبال خواهد داشت.

شناسايی خطر (Hazard Identification) :فرآیند شناسایی وجود یک خطر و تعیین مشخصات آن
آنالیز ريسک (Risk Analysis): فرآیند تعیین پارامترهای (احتمال و شدت) ریسک و تخمین ریسک.
ارزشیابی ريسک(Risk Evaluation): فرآیند ارزشیابی ریسک ناشی از خطرات ، بـا توجـه بـه کفایـت هـر گونـه
کنترل های موجود و تصمیم گیری در خصوص اینکه آیا ریسک قابل قبول می باشد یا خیر ؟
ارزيابی ريسک(Risk Assessment): فرآیندی است شامل شناسایی خطر، آنالیز ریسک و ارزشیابی ریسک.
ريسک قابل قبول(Acceptable Risk): ریسکی که به سطحی کاهش یافته باشد که با توجه به مقررات قـانونی و
خط مشی ایمنی و بهداشت حرفه ای برای سازمان قابل تحمل باشد
ايمنی (Safety): میزان یا درجه دور بودن از خطرات و یا در امان بودن از ریسک غیرقابل قبول یک خطر

تعیین اولویت خطر

• شدت خطر   Severity  یا اهمیت تاثیر خطا بر مشتریان
• احتمال روی داد   Occurrence  احتمال رخ داد حالت خطا و بروز تاثیرات آن
• قابلیت شناسایی  Detectability   احتمال کشف خطا

جدول شدت (Severity): به منظور تخمین شدت، اثر خطا بر مبنای جدول زیر تعیین می گردد. در این رابطه عدد 1 دلالت برجدی نبودن اثر خطا از دید مشتری و کارکنان مرتبط با محصول و عدد 10 بیانگر بدترین نوع اثرات می باشد.

میزان خطر	اثر خطا	عدد
مخاطره آمیز و پر خطر	اثر خرابی مخاطره آمیز است، ایمنی را بدون اخطار قبلی تحت الشعاع قرار می­دهد و مغایر با قوانین و استاندارد است.	10
جدی	اثر بالقوه شدیدی وجود دارد، ممکن است موجب توقف ارائه خدمت بدون حادثه خطرناک شود، امکان تداخل با قوانین دولتی و یا گرفتاری­های حقوقی وجود دارد و ادامه خدمات ممکن نیست.	9
بسیار زیاد	فرد خیلی ناراضی است، ایمنی را به مخاطره می­اندازد اما ارائه خدمات متوقف نمی­شود.	8
زیاد	فرد ناراضی است، عملکرد (ارائه خدمات) تحت تاثیر قرار گرفته اما متوقف نشده است، بعید است ارائه خدمات ادامه داشته باشد.	7
مهم	فرد احساس نارضایتی می­کند، عملکرد سرویس (ارائه خدمت) افت می­کند، اما متوقف نشده است، ارائه سرویس ممکن است ادامه یابد.	6
متوسط	فرد کمی ناراضی است، اثر متوسطی بر عملکرد سرویس (ارائه خدمت) دارد اما متوقف نشده است، ارائه سرویس ادامه خواهد داشت.	5
کم	فرد کمی رنجیده می­شود، اثر کمی بر عملکرد سرویس (ارائه خدمت) دارد اما متوقف نشده است، ارائه سرویس ادامه خواهد داشت.	4
نسبتاً کم	فرد نسبتاً رنجیده می­شود، اثر بسیار کمی بر عملکرد سرویس (ارائه خدمت) دارد.	3
بسیار ناچیز	فرد رنجیده نمی­شود، اثر بسیار کمی بر عملکرد سرویس (ارائه خدمت) دارد.	2
هیچ	بدون اثر	1

جدول وقوع (Occurrence):به منظور تخمین وقوع، احتمال بروز خطا مورد بررسی قرار می گیرد. این احتمال از 1 الی 10 به هر خطا نسبت داده می شود که 1 مربوط به حالت غیر ممکن و 10 مربوط به حالتی است که خطا یقینا رخ می دهد.

میزان وقوع	درصد بروز خطا	عدد
غیر ممکن بسیار بعید	کمتر از 0.01	1
وقوع بعید	0.011-0.20	2
وقوع با شانس ناچیز	0.210-0.60	3
تعداد وقوع کم	0.610-2.00	4
گاه و بی گاه رخ می دهد	2.001-5.00	5
معمولا رخ می دهد	5.001-10.00	6
اغلب رخ می دهد	10.001-15.00	7
زیاد رخ می دهد	15.001-20.00	8
بسیار رخ می دهد	20.001-25.00	9
یقیناً رخ می دهد	بیش از 25 درصد	10

جدول تشخیص (Detection): به منظور تخمین تشخیص، امکان تشخیص خطا در مراحل مختلف بر مبنای جدول زیر تعیین می گردد. در این رابطه عدد 1 دلالت بر وجود بیشترین کنترل که می تواند به طور یقین خطا را شناسایی نماید و عدد 10 به منزله عدم وجود کنترل و متعاقب آن کمترین میزان شناسایی خطا می باشد.

تشخیص	معیار	عدد
امکان پذیر	هیچ کنترلی برای شناسایی خطا وجود ندارد	10
بعید	کنترل وجود دارد اما قابل اطمینان نیست، بسیار ناکار آمد است و یا موثر بودن آن معلوم نیست.	9
بسیار ناچیز	کنترل در شناسایی خطا دارای شانس ناچیزی است.	8
ناچیز	کنترل در شناسایی خطا شانس ناچیز دارد و موثر بودن کنترل نیز ناچیز است.	7
کم	کنترل در شناسایی خطا شانس کمی دارد و موثر بودن کنترل نیز کم است.	6
متوسط	کنترل در شناسایی و کشف خطا شانس متوسطی دارد و قابلیت اطمینان و موثر بودن کنترل متوسط است.	5
نسبتاً متوسط	کنترل در شناسایی و کشف خطا شانس خوبی دارد و قابلیت اطمینان و موثر بودن کنترل خوب است.	4
زیاد	کنترل در شناسایی و کشف خطا شانس زیادی دارد و امکان عدم تشخیص خطا بسیار ناچیز است.	3
بسیار زیاد	کنترل در شناسایی و کشف خطا خیلی زیاد است و امکان عدم تشخیص خطا بسیار ناچیز است.	2
کاملاً قطعی	کنترل قطعاً قادر به شناسایی و کشف خطا است.	1

نرم افزار عدد بحرانی را  بر اساس معیار ریک Risk Standard محاسبه کرده و بر اساس معیار ریسک و امتیاز RPN سطح بندی خطر را تعیین می کند  و بر اساس آن خطرات را در سه سطح عادی ، نیمه بحرانی و بحرانی  تعیین می کند و در صورتی که خطر در محدوده نیمه بحرانی و بحرانی باشد نیاز به اقدام اصلاحی و مداخله دارد و خطرات سطح عادی نیازی به مداخله ندارند  بنابر این در مورد بحرانی و نیمه بحرانی اقدام  اصلاحی جهت کاهش یکی از پارامترها انجام می­شود.

الویت با خطرات بحرانی و سپس نیمه بحرانی است

بعد از ارزیابی اولیه و اقدام اصلاحی نیاز به ارزیابی مجدد است

اگر بعد از اقدام امتیاز الویت ریسک کاهش پیدا کرد و از بحرانی و نیمه بحرانی به حالت عادی رسید اتمام عملیات انجام می شود ولی در صورتی که مقادیر به حد عادی نرسد نیاز به اقدام بعدی و محاسبه عدد RPN مجدد است و این عمل تا زمانیکه خطرات به سطح عادی نرسیده اند ادامه پیدا می کند.

ابتدا خطرات بالقوه ای که در آزمایشگاه ممکن است وجود داشته باشد لیست می شود

بعد از تهیه لیست خطاها علل ریشه ای و تاثیرات خطا لیست شده و در مستند ذخیره می شود

سپس در بخش علل ریشه ای باید اقدامات لازم ثبت شود

بعد از ثبت اقدامات باید ارزیابی اولیه برای تعیین الویت ریسک انجام شود

برای این کار بر روی گزینه ” ارزیابی اولیه ”  کلیک کنید و امتیاز مربوط به هر آیتم را انتخاب نمائید و سپس ذخیره کنید

پس از ثبت پارامتر ها و تعیین عدد الویت ریسک  فرم را ذخیره کنید و  ببندید

پس از این اقدام مجددا لیست خطر را باز کنید و خطر مورد نظر را فراخوانی کنید

بعد از اقدامات اصلاحی مجددا بر روی گزینه ” ارزیابی مجدد  ” کلیک کنید 

و عدد الویت ریسک را بعد از اقدام اصلاحی لازم مجدد تعیین نمائید

به صفحه  ” ریسک آنالیز ” بروید  و رتبه خطر مورد نظر را ببینید

• اگر خطر تعدیل شده باشد و از مرتبه بحرانی و نیمه بحرانی به مرتبه عادی تبدیل شده باشد اقدامات موثر بود و ارزیابی به اتمام می رسد  در این حالت بر روی گزینه ” اتمام ” کلیک کنید
• اگر همچنان در مرتبه نیمه بحرانی و بحرانی باشد نیاز به ارزیابی های مجدد بعدی خواهد بود و ادامه مراحل …