فرمول های محاسباتی عدم قطعیت

روش برآورد عدم قطعیت به روش Single Laboratory Validation:

از آنجا که بهتر است برای عامل پوشش (Coverage Factor) از توزیع نرمال استفاده گردد، بایستی حداقل سه منبع خطا در نظر گرفته شود تا بتوان توزیع آن خصوصیت را نرمال فرض کرده و برای حدود اطمینان 95 درصد از عدد 1.96 استفاده نمود.

در مثال زیر از سه منبع خطا (ضریب تغییرات (CV) ، تورش (Bias) و بازیابی (Recovery) برای برآورد عدم قطعیت استفاده شده است تا توزیع مورد نظر نرمال گردد و از این طریق بتوان برای حدود اطمینان 95 درصد از عدد 1.96 استفاده نمود.

مثال: برای بررسی میزان عدم قطعیت آنالیت گلوکز خون در یک آزمایشگاه، نتایج CV، Bias و Recovery  تست در آنالیز گلوکز خون به شرح زیر بدست آمده است، محدوده عدم قطعیت با حدود اطمینان 95% در محاسبه گلوکز خون برای بیماری که میزان گلوکز خون وی 80 mg/dl به دست آمده است، بصورت زیر محاسبه می شود.

محاسبه عدم قطعیت ناشی از تکرارپذیری:

نتایج حاصل از آنالیز گلوکز نمونه کنترلی در دو سطح کنترل کیفیت که طی 6 ماه و حاصل از 200 بار آزمایش هر سطح کنترلی بدست آمده ، در جدول نشان داده شده است:

محاسبه عدم قطعیت تورش (Bias):

برای برآورد نتایج تکرارپذیری Bias استاندارد گلوکز با سطح 100mg/dl به تعداد 10 بار مورد اندازه گیری قرار گرفته شده که مقدار میانگین و انحراف معیار این سنجش ها به شرح زیر است:

 Xbar = 101.1 mg/dl(میانگین)

 SD= 1.1 mg/dl(انحراف معیار)

همانطور که در محاسبات بالا نشان داده شد؛ عدم قطعیت تورش (Bias)، ارتباطی مستقیم با تکرارپذیری آن دارد و هیچ گونه ارتباطی با میزان تورش ندارد.

محاسبه عدم قطعیت بازیابی:

در آزمایش بازیابی ابتدا یک نمونه سرم ده بار آزمایش می شود و میانگین آنها محاسبه می شود.

سپس به هر کدام از سرم ها با در نظر گرفتن درصد خلوص کلوکز موجود( در این مثال 98 درصد) 10

میلی گرم گلوکز خالص به ازای هر میلی لیتر سرم اضافه می شود. بنابراین در این مثال بر اساس خلوص 98% باید 10.2 میلی گرم گلوکز را وزن کرده و به یک میلی لیتر سرم اضافه کرده و مجددا 10 بار اندازه گیری

می شود.

در ادامه کار نتیجه هربار اندازه گیری با میانگین اولیه مقایسه شده و درصد بازیابی برآورد می گردد.

نتایج حاصل از این آزمون در جدول نشان داده شده است.

لازم به ذکر است نتایج حاصل از ده بار آزمایش بازیابی بهتر است بر روی سه نمونه سرم مختلف (A،B،C)

انجام گیرد که در این مسئله برای سادگی بر روی یک نمونه انجام گرفته است.

70-73-75-68-71-71-70-69-72-69

: Xbar = 70.8 mg/dlمیانگین

بطور مثال مقدار بازیابی در ردیف اول بصورت زیر محاسبه می شود:

برای محاسبه عدم قطعیت بازیابی، کافی است میزان ضریب تغییرات ده نوبت بازیابی را محاسبه نمود که مقدار آن معادل 2.66% است.

در روش استفاده شده در نرم افزار به سادگی این کار قابل انجام است

1-    10 نمونه تصادفی از بیماران را انتخاب نمایید

2-    هر نمونه را به دوقسمت 900 میکرو لیتری تقسیم کنید

3-    به یک سری از لوله ها (  Spiked )  100 لاندا از کالیبراتور گلوکز 100 میلی گرم درصد اضافه نمایید (در این صورت مقدار 10 میلی گرم به هر نمونه گلوکز اضافه کرده اید ) به لوله های سری دیگر (  اصلی )  ۱۰۰ لاندا آب مقطر اضافه کنید

4-    هر دو نمونه اصلی و Spiked شده را با دستگاه بخوانید

5-    مقادیر را وارد جدول در نرم افزار نمایید

6-    مقدار بازیافت را برای هر نمونه محاسبه کنید

7-    مقدار SD و سپس مقدار CV% را  برای ستون بازیافت محاسبه نماپید که برابر عدم قطعیت بازیافت خواهد بود

حال مطابق فرمول تعمیم CV و یا عدم قطعیت خواهیم داشت:

با استفاده از فاکتور پوششی بر اساس ضریب اطمینان مقدارعدم قطعیت مبسوط محاسبه می شود

اگر ضریب اطمینان 95.45٪ در نظر گرفته شود مقدار Uc Expanded به صورت زیر محاسبه می شود

بنابراین اگر در آنالیز سرم بیماری میزان گلوکز خون 80mg/dl بدست آمده باشد، با احتساب عدم قطعیت مبسوط (Expanded Uncertainty) به میزان 7.76% یا 6.2mg/dl، می توان با اطمینان 95.45 درصد

به پزشک و یا بیمار اعلام کرد که میزان گلوکز بیمار در محدوده mg/dl 73.8 تا 86.2 است.

استفاده از آزمون رگرسیون در محاسبه عدم قطعیت

یک سری از نمونه های تایید شده با مقادیر مشخص را انتخاب نمایید

نمونه ها را در آزمایشگاه اندازه گیری کنید

مقادیر را وارد نرم افزار نمایید

اختلاف مقادیر مرجع و آزمایشگاه را محاسبه نمایید

مقادیر اختلاف ها را به توان دو برسانید

مجموع را بر n-2 تقسیم کنید

از حاصل جذر بگیرید تا مقدار عدم قطعیت محاسبه شود .