Levey-jennings

جهت رسم نمودار لوی جنینگ به 20 داده کنترل نیاز داریم،بدین منظور میبایست در 20 روز کاری متوالی ،هر روز یک بار کنترل را به دستگاه داده و عددی که خوانش میکند را یادداشت نماییم.

پس از جمع آوری 20 داده کنترلی،روی جدید بزنید و سپس اطلاعات پایه نمودار را تکمیل نمایید.(هایلایت زرد)

سپس روی بخش “داده های اولیه” کلیک نمایید تا بتوانید خوانش 20 داده کنترلی خود را در قسمت “مقدار” وارد کنید.

جهت محاسبه Bias% میتوانید از نتایج ارزیابی خارجی کیفیت استفاده نمایید که در قسمت “Lab result“،نتیجه ی آزمایشگاه وارد میشود و در قسمت “Target” نیز میانگین هم گروه را وارد مینمایید.

با وارد کردن مقادیر بالا TE% هم محاسبه میشود که باید کمتر از TEa% تست باشد.همچنین CV% به دست آمده هم باید از CV% مجاز تست کمتر باشد.

سپس Mean و SD که در قسمت “داده های اولیه” به دست آمده است را در قسمت “Levey jennings-multi chart” وارد مینماییم و “ذخیره” نمودار را از نوار بالای پنجره میزنیم.

و در قسمت “ورود داده ها” هر روز داد های کنترل را وارد میکنیم تا نمودار رسم شود.

نمودار Levey-jennings برای شناسایی خطاهای تصادفی است.اگر میخواهید خطا های سیستماتیک را نیز شناسایی نمایید،میبایست تیک فعال را برای “تفسیر Cusum” بزنید.

مقدار CV% ماهانه ای که بدست می آید با CVa مقایسه میشود که همان CV% مجاز تست است که در قسمت آزمایشات>لیست آزمایشات کل>خطای آزمایش میتوانید مقدار آن را تعریف نمایید.

میتوانید انتخاب کنید که تفسیر نمودار بر اساس قوانین وستگارد یا WHO باشد.

اگر هنگام وارد نمودن یکی از جواب ها در قسمت “ورود داده ها” با خطا مواجه شوید،کادری برای شما باز میشود و نوع خطا را اطلاع میدهد.

علت خطای تصادفی(Random) یا سیستماتیک را از لیستی که در انتهای همین آموزش آمده است پیدا کنید،خطا را برطرف کنید و اقدام اصلاحی خودتان را در کادری که برایتان باز شده است بنویسید و سپس کادر را ببندید تا ذخیره شود.

برای ویرایش داده ای که وارد نموده اید از قسمت “مشاهده داده ها” روی عدد وارد شده کلیک راست بزنید و ویرایش نموده و Enter بزنید تا ذخیره شود.به روی نمودار که برگردید نقطه شما اصلاح شده است.

جهت مشاهده تمامی نمودار هااز “فهرست” ،تیک تمامی مواردی که بالای صفحه است را بردارید.این موارد جهت فیلتر کردن نمودار ها بر اساس عناوینی که قید شده است،میباشد و میتوانید از آن استفاده نمایید.

چاپ:جهت چاپ نمودار روی “چاپ” در نوار بالایی بزنید.هم چنین میتوانید در صفحه ای که برای چاپ باز شده است ذخیره را با خروجی های مختلف از “Save” انجام دهید.

بستن نمودار:اگر دیگر نمیخواهید به نمودارتان داده ای بیافزایید،میتوانید از این گزینه استفاده نمایید و نمودار را ببندید.

انتقال به ماه بعد:پس از یک ماه،این گزینه را بزنید تا مقادیر Mean و SD که از داده های کنترلی یک ماه به دست آمده است،به نمودار بعدی منتقل شود.

خطای مجاز:جدول خطای مجاز است که میتوانید مقادیر CV% مجاز ،TEa% را از این فرم بردارید.

ورود روزانه:جهت ورود روزانه داده های کنترلی به صورت مستقیم،میتوانید از این قسمت استفاده نمایید.

دسترسی سریع:جهت دسترسی سریع به نموداری که رسم نموده اید میتوانید از این گزینه استفاده نمایید.

تاریخچه تغییرات:میتوانید تغییرات اعمال شده بر روی نمودار را،در هر نموداری که باز میکنید مشاهده نمایید.

جهت جستجو در قسمت “فهرست“،بر اساس عناوینی که قرار گرفته است میتوانید جستجو نمایید.برای مثال من بخش بیوشیمی خون را بر اساس عنوان “بخش” و نام کاربر را بر اساس عنوان “کاربر” جستجو کردم و از بین باقی نمودار ها فیلتر نمودم.

تفسیر خطاها: #

• قوانین وستگارد

 1:2S يک کنترل خارج از محدوده 2 SD ± بمعنی هشداربوده و لزوم بررسی ساير قوانين را مطرح می‌سازد.

1:3S يک کنترل خارج از محدوده 3 SD ± باعث رد نتايج شده و می تواند نشاندهنده خطای راندوم يا شروع خطای سيستماتيک باشد.

2:2S  دوخوانده متوالی هم جهت و خارج از محدوده 2 SD ± باعث رد نتايج شده و به خطای سيستماتيک حساس می‌باشد.

R:4S يک خوانده خارج از محدوده 2 SD + و ديگری خارج از محدوده 2 SD –  باعث رد نتايج گرديده ونشانگر خطای راندوم می‌باشد.

4:1S چهار خوانده متوالی و همسو،  خارج از محدوده 1 SD + يا 1 SD-  و حداقل يكي از اين خوانده ها خارج از 2SD ±  باشد باعث رد نتايج می‌شود و به خطای سيستماتيک حساس می‌باشد.

10X خوانده متوالی در يک طرف ميانگين (بالا يا پائين ميانگين و بدون توجه به اندازه انحراف) و حداقل يكي از اين خوانده ها خارج از 2SD ± باشد   باعث رد نتايج می‌شود و به خطای سيستماتيک حساس می‌باشد.

• قوانین WHO

– قانون اول WHO  يك خوانده خارج از محدوده 2SD باشد.   هشدار

– قانون دوم WHO  – اگر يك خوانده خارج از محدوده 3SD باشد.   غير قابل قبول  ( خطای سيستماتيک يا راندوم)

– قانون سوم WHO   اگر دو خوانده  متوالي خارج از محدوده 2SD باشد.   غير قابل قبول   ( خطای سيستماتيک )

 – قانون چهارم WHO اگر چهار خوانده  متوالي خارج از محدوده 1SD باشد.   غير قابل قبول( خطای سيستماتيک)

• خطا های Cusum

 Shift  : اگر شش الي هفت خوانده  متوالي در بالا يا پايين ميانگين باشد.   هشدار  ( خطای سيستماتيک)

Trend : اگر هفت خوانده  متوالي سير صعودي داشته باشند.  Positive Trend     غير قابل قبول

– اگر هفت خوانده  متوالي سير نزولي داشته باشند.  Negative Trend     غير قابل قبول

همینطور می توان در قسمت cusum جهت چک خطا ی سیستماتیک، رسم منحنی را مشاهده کرد.وقتی اعداد کنترلی در لوی جنینگ وارد شود بصورت خودکار نمودار کیوسام نیز رسم میشود. و از بخش data table میتوان جزئیات را مشاهده نمود.

عوامل ایجاد کننده ی خطای تصادفی(Random) و سیستماتیک: #

نمودار Cusum #

روش Decision limit

كنترل را 20 بار آزمايش کرده و ميانگين و انحـراف معيـار آن را محاسـبه نمائيـد. ( مطـابق مراحل در بخش اجراي گام به گام كنترل كيفيت  داخلي).

چارت كنترلي ترسيم نمائيد كه در آن محور y نـشانگر Cusum با خـط مركـزي صفر باشد.

براي تفـسير Cusum بـا روش محـدوده تـصميم گيـري decision limit  بايـد دو محدوده را مشخص نمائيد.

k_l و k_u به اندازه Mean ±1SD در نظر گرفته مي شود و h_l و h_u كه محدوده كنترل است و برابر  ±2.7SD  در نظر گرفته مي شود.

در هر سري كاري يك نمونه كنترل آزمايش و نتيجه آن را با محدوده Mean±1SD مقايسه كنيد. تا زمانی که نتيجه خوانده کنترل در اين محدوده قرار دارد، Cusum اجرا نمی شود. و در اين مرحله علامت گذاري بر روی نمودار انجام نمي شود.

به محض اينكه كنترل از محدوده Mean±1SD خارج شد، اختلاف نتيجه مشاهده شده را با (k_l (Mean-1SD يا k_u (Mean+1SD)محاسبه نمائيد. بدین صورت که اگر مقدار خوانده کنترل بیشتر از k_u باشد اختلاف خوانده کنترل از k_u و اگر خوانده کنترل کمتر از k_l باشد اختلاف خوانده کنترل از k_l محاسبه می شود. (اين اختلاف در مثال زير بـصورتdi  نمايش داده شده  است).

در هر سري عدد حاصل از اختلاف خوانده کنترل از مقادیرk با مقادیر بالاتر از خود جمع می شود و به عنوان داده جدید برای همان خوانده کنترل محاسبه می شود و بر روی نمودار ثبت می شود. پایان حذف خطای سیستماتیک در دو حالت اتفاق می افتد:

1-  جهت منحني عوض شود يعني علامت جمع جبري از مثبت به منفـي يـا بـرعكس، از منفي به مثبت تغيير يابد، كه در اين حالت شرايط تحت كنترل قرار گرفته است.

2-مقدار جمع جبري از h_l کمتر و یا  از h_u  فراتـر رود، كـه در ايـن حالـت شـرايط از كنترل خارج شده است. و سری کاری باید تا شناسایی و حذف خطای سیستماتیک متوقف شود.

مثال:
آزمايشگاه تري گليسريد را در نمونه كنترل اندازه گيري نموده و ميانگين 100 میلی گرم در دسی لیتر و انحراف معيار 5 میلی گرم در دسی لیتر به دست آورده و مطابق موارد ذكر شده محـدوده هـاي كـاري خود را محاسـبه نموده است. سپس در هر سري كاري ، نمونه كنترل را آزمايش و نتايج را ثبت نموده است.

اختلاف هر روز با k_l يا k_u بصورت d_i و جمع جبري بصورت CS_i نمايش داده شده است

همان طور كه مشاهده مي شود در روز اول ، نتيجه كنترل 110 قرائت شده كـه 5 واحـد بيش ازk_u   ) 105 ( بوده است لذا Cusum شروع شـده و اخـتلاف di بـصورت 5+ نمـايش داده شده است. روز دوم كنترل 100 خوانده شده كه 5 واحـد كمتـر از k_u ( 105 ) مي باشـد، پـس مقدار di برابر 5- بوده كه با 5+ جمع جبري ( دو عدد داخل بيضي و  ( CS_iصفر بدست مي آيـد. ولی هنوز علامت CS_i عوض نشده است، پس Cusum ادامه مي يابد. همان طور که قبلا ذکر شد نمودار Cusum در دو حالت متوقف مي گردد .  وقتي علامت CS_i تغيير يابد. در روز ششم مثال فوق ، علامت Csi از مثبت به منفي تغيير يافته كه نشان مي دهد شرايط تحت كنترل در آمده است .

وقتي مقدار CS_i از حد h_l يا h_u خارج شود. مثال اين مورد روز شانزدهم است كه در آن CS_i به 14رسيده است كه بيش از h_u يعني 13.5 است. در اين حالت شـرايط از كنتـرل خـارج شده است. پس بايد خطا هاي احتمالي شناسايي و رفع گردد.

مثال فوق در منحني زير نيز نمايش داده شده است.

نمودار Cusum نسبت به نمودار Levey–Jenning حساسيت بيشتري نسبت بـه خطـاهاي سيستماتيك دارد. اين برتري در مورد قوانين چندگانه وسـتگارد ، صـادق نمـي باشـد زيـرا قـوانين مختلف وستگارد طوري طراحي شده اند كه خطا هاي سيستماتيك و راندوم را شناسايي نمايند. که این شناسایی توام خطاهای سیستماتیک و تصادفی کند بوده و دیرتر از نمودار Cusum تشخیص داده می شود.